Radzenie sobie ze szpiczakiem mnogim

Twój lekarz ogólny prawdopodobnie był pierwszą osobą, do której się zgłosiłeś (-aś), kiedy zachorowałeś (-aś). Nawet po rozpoczęciu leczenia lekarz ogólny może nadal być pierwszą osobą, z którą będziesz się kontaktować we wszystkich sprawach związanych z opieką zdrowotną.

Lekarz ogólny skierował Cię do specjalisty zajmującego się leczeniem szpiczaka mnogiego, który jest onkologiem lub hematologiem. Onkolodzy są przeszkoleni w diagnozowaniu i leczeniu chorób nowotworowych, natomiast hematolodzy są ekspertami w dziedzinie chorób krwi.

Możesz zostać skierowany do radioonkologa. Jest to lekarz, który specjalizuje się w leczeniu nowotworów z użyciem promieniowania.

Chirurg ortopeda jest ekspertem w dziedzinie chirurgii kostnej i będzie zajmował się wszelkimi problemami ortopedycznymi (dotyczącymi kości), które mogą wystąpić podczas leczenia.

Pielęgniarka onkologiczna jest specjalnie przeszkolona do ścisłej współpracy z hematologiem lub onkologiem, aby koordynować opiekę nad Tobą i podawać leki.

Pracownicy socjalni mogą pomóc Ci w przypadku problemów emocjonalnych, fizycznych lub finansowych. Mogą oni również doradzić Ci w sprawie wszelkich praktycznych usług wsparcia, które mogą być dostępne.

Życie ze szpiczakiem mnogim może być trudne i dla niektórych może stanowić wyzwanie na poziomie emocjonalnym. Korzystna może być rozmowa z profesjonalnym doradcą, np. psychiatrą lub psychologiem.*

*Czym psychiatra różni się od psychologa?

Psychiatra jest lekarzem wyszkolonym do diagnozowania i leczenia chorób psychicznych. Psychiatrzy mogą przepisywać leki, na przykład przeciwdepresyjne, jeśli ich potrzebujesz.

Psycholog nie jest lekarzem, ale osobą odpowiednio wyszkoloną w zakresie udzielania porad i psychologii człowieka. Nie może on przepisywać leków.

Szpiczak mnogi i jego leczenie mogą utrudniać jedzenie. Licencjonowany dietetyk może pomóc w utrzymaniu możliwie jak najzdrowszej diety przez cały okres leczenia. Dietetyk będzie mógł zasugerować pokarmy lub napoje, które pomogą w razie wystąpienia:

• nudności
• wymiotów
• utraty apetytu
• suchości lub bólu jamy ustnej

Oprócz wydawania leków farmaceuta jest też cennym źródłem informacji. Może on odpowiedzieć na przykład na następujące pytania:

• kiedy i jak należy przyjmować leki
• jakich działań niepożądanych można oczekiwać
• co należy zrobić, jeśli wystąpią działania niepożądane

Ponieważ szpiczak wpływa na kości, może to dotyczyć także szczęki i zębów. Jeśli Twój dentysta nie zna jeszcze specjalnych potrzeb osób chorych na szpiczaka mnogiego, należy powiedzieć mu o przyjmowanych lekach lub przekazać dane swojego specjalisty, aby można było odpowiednio zaplanować niezbędne leczenie.

Mogą u Ciebie występować bóle kości, odczuwane jako tępy, stały ból, zwykle zlokalizowany w plecach, żebrach i biodrach.

Jak można zmniejszyć nasilenie bólów kości

• Możesz stosować butelki z ciepłą wodą lub okłady z lodu²
• Znajdź wygodną pozycję podczas siedzenia lub leżenia, aby odczuwać jak najmniejszy ból. Używaj poduszek do podparcia swojego ciała w łóżku
• Staraj się utrzymać poziom niepokoju i stresu na jak najniższym poziomie, ponieważ mogą one nasilać ból.² Poświęć czas na rozmowę o swoich obawach z rodziną i przyjaciółmi
• Jeśli odczuwasz ból, delikatny masaż może pomóc Ci się zrelaksować. Udaj się do doświadczonego masażysty i wyjaśnij mu swoją sytuację. Przed podjęciem tej oraz jakiejkolwiek innej terapii uzupełniającej zawsze skonsultuj się z hematologiem
• Staraj się odpoczywać i spać przez tyle czasu, ile potrzebujesz
• Pamiętaj, aby zawsze omawiać objawy takie jak bóle kości ze swoim lekarzem lub pielęgniarką
• Mogą oni zalecić lub przepisać leki przeciwbólowe – należy zawsze przyjmować je zgodnie z zaleceniami osoby z personelu medycznego. Jeśli leki przeciwbólowe przepisze Ci lekarz inny niż hematolog, upewnij się, czy wie on o wszystkich innych stosowanych przez ciebie terapiach

Uszkodzenie nerwów (zwane też „neuropatią obwodową”) może powodować mrowienie, drętwienie lub ból. Może to być skutek szpiczaka mnogiego, jak też działanie niepożądane niektórych leków.³⁴

Jak postępować w przypadku objawów uszkodzenia nerwów

• Dbaj o to, aby dłonie i stopy były zawsze ciepłe
• Używaj lekkich kołder. Zmniejsza to nacisk na nogi i ułatwia poruszanie się w łóżku
• Zachowaj ostrożność podczas używania ostrych przedmiotów, takich jak noże lub nożyczki. Drętwienie może niekorzystnie wpływać na zdolność chwytania przedmiotów
• Noś odpowiednie buty, aby uniknąć bólu, i codziennie sprawdzaj, czy na stopach nie ma zaczerwienień lub pęcherzy
• Sprawdzaj temperaturę wody, zanim wejdziesz do wanny lub pod prysznic, aby uniknąć oparzenia. Używaj termometru kąpielowego lub poproś inną osobę o sprawdzenie temperatury
• Wykonuj lekkie ćwiczenia fizyczne, takie jak spacer, aby poprawić krążenie krwi
• Rzuć palenie. Nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w papierosach (w tym również w e-papierosach) mogą uszkadzać naczynia krwionośne, utrudniając opanowanie objawów. Palenie tytoniu może również opóźniać gojenie ran po leczeniu. Porozmawiaj z pracownikami ochrony zdrowia, aby uzyskać informacje na temat możliwości uzyskania pomocy w zaprzestaniu palenia⁵
• Pomyśl o używaniu pomocy przy poruszaniu się, takich jak laska lub chodzik – może to ułatwić Ci wykonywanie codziennych czynności

Zmęczenie jest częstym objawem szpiczaka mnogiego, jak również może być działaniem niepożądanym niektórych metod leczenia.⁶ Szpiczak może również powodować zmniejszenie liczby krwinek czerwonych w organizmie, co może prowadzić do niedokrwistości (niedoboru żelaza w wyniku zmniejszenia liczby krwinek czerwonych). Skrajne zmęczenie jest objawem niedokrwistości.⁴⁶

Co można zrobić w przypadku uczucia zmęczenia

• Stosuj zbilansowaną dietę i wybieraj pokarmy bogate w żelazo
• Pij dużo wody
• Jeśli masz problemy z jedzeniem, poproś lekarza o skierowanie do dietetyka
• Zapewnij sobie odpowiednią ilość snu i ustal rutynę, kładąc się spać i wstając mniej więcej o tej samej porze każdego dnia.
• Wykonuj codziennie lekkie ćwiczenia fizyczne – może to naprawdę pomóc zwiększyć poziom energii
• Zaplanuj pewne codziennych czynności, ale także daj sobie czas na odpoczynek w ciągu dnia

Szpiczak mnogi wpływa na układ odpornościowy (nasz naturalny system obrony organizmu przed zakażeniami i chorobami). Niektóre leki stosowane w leczeniu szpiczaka mnogiego mogą również osłabiać układ odpornościowy. Oznacza to, że możesz być szczególnie narażony (-a) na zakażenia.⁴⁶

Zakażenie zazwyczaj objawia się gorączką (powyżej 38°C), ale objawy mogą obejmować również:⁶⁷

• Złe samopoczucie
• Dreszcze
• Kaszel
• Ból gardła
• Biegunkę
• Zaczerwienienie lub obrzęk wokół rany

W razie wystąpienia jakichkolwiek oznak zakażenia należy niezwłocznie skontaktować się z pielęgniarką lub lekarzem.

Jak zredukować ryzyko zakażenia

• Regularnie myj ręce i staraj się nie dotykać ust, nosa ani oczu
• Kiedy wychodzisz, pamiętaj o tym, aby zawsze zabrać ze sobą żel alkoholowy do odkażania rąk – pozwoli Ci to utrzymać je w czystości
• Staraj się trzymać z dala od osób, które niedawno przebyły (lub nadal mają) chorobę zakaźną, taką jak ospa wietrzna lub grypa

Sam szpiczak mnogi jest główną przyczyną zaburzonej czynności nerek. Niektóre leki także mogą mieć wpływ na nerki. Problemy dotyczące nerek mogą powodować objawy takie jak uporczywe uczucie pragnienia, nudności i potrzeba częstego oddawania moczu.⁸

Jak chronić nerki

• Dbaj o odpowiednie nawodnienie i staraj się pić 2–3 litry wody dziennie (chyba, że lekarz zalecił inaczej)
• Jeśli stosujesz dializy, poinformuj o tym lekarza i pielęgniarkę