Leczenie szpiczaka mnogiego
Leczenie szpiczaka mnogiego
Cel leczenia
Wciąż trwają prace mające na celu umożliwienie całkowitego wyleczenia szpiczaka mnogiego a dostępne terapie są skuteczniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.
Istnieją trzy cele leczenia szpiczaka mnogiego:
- Zatrzymanie lub spowolnienie postępu szpiczaka
- Uzyskanie oraz wydłużanie okresów, w których objawy częściowo lub całkowicie ustępują – zwanych remisjami
- Poprawa ogólnej jakości życia – na przykład poprzez zmniejszenie objawów
Dostępne metody leczenia
Istnieje wiele możliwości leczenia szpiczaka mnogiego – są one wymienione poniżej. W zależności od rodzaju szpiczaka, który u Ciebie występuje, Twojego ogólnego stanu zdrowia i sprawności fizycznej, a także etapu choroby, możesz kwalifikować się do otrzymania niektórych lub wszystkich tych metod leczenia. Często łączy się też kilka terapii, aby osiągnąć maksymalny efekt.
Badania nad możliwościami leczenia szpiczaka mnogiego wciąż trwają, dlatego warto pamiętać o tym, że w trakcie opracowywania mogą być dodatkowe rodzaje leczenia oprócz wyszczególnionych poniżej.
Zespół opieki zdrowotnej może przepisać Ci jedną metodę lub kombinację niektórych z poniższych metod leczenia. Możesz rozwinąć każdy punkt, aby uzyskać dodatkowe informacje.
W przypadku przepisania Ci określonego leczenia możesz również otrzymać dodatkowe informacje od zespołu medycznego. Należy także zapoznać się ze wszystkimi ulotkami informacyjnymi dla pacjenta, które mogą być dołączone do leku.
Leki przeciwszpiczakowe
Leki te można podzielić na pięć głównych kategorii:
Inhibitory proteasomu (PI)
W prawidłowej komórce białka są rozkładane przez niewielką strukturę zwaną „proteasomem”. Działa ona jak kosz na śmieci, w którym zużyte białka są poddawane recyklingowi. Komórki nowotworowe, które wykazują zwiększony metabolizm, bardzo intensywnie wykorzystują te proteasomy do dalszego funkcjonowania, a zahamowanie jego funkcji może ostatecznie doprowadzić do śmierci komórek szpiczaka.
Leki immunomodulujące (IMiD)
Leki te działają bezpośrednio na komórki nowotworowe, a także regulują pewne części układu odpornościowego. Mogą one aktywować określone komórki odpornościowe i zapobiegać pewnym rodzajom sygnałów wzrostu dla komórek nowotworowych. Poprzez „modulowanie” w ten sposób układu odpornościowego wykorzystują one własne mechanizmy obronne organizmu przeciwko nowotworowi.
Przeciwciała monoklonalne (mAb)
Przeciwciała te stosuje się jako immunoterapię w celu aktywacji własnego układu odpornościowego organizmu do eliminacji komórek nowotworowych. Przeciwciała te są wysoce ukierunkowane i przyłączają się do konkretnych białek znajdujących się na powierzchni komórek nowotworowych. W efekcie układ odpornościowy rozpoznaje te komórki i może je atakować. Niektóre mAb mogą również wywierać bezpośrednie działanie przeciw komórkom szpiczakowym, zabijając komórki złośliwe.
Kortykosteroidy
Leki te od dawna stosuje się w leczeniu szpiczaka ze względu na ich zdolność do zabijania komórek szpikowych w dużych dawkach. Można stosować je w połączeniu z innymi lekami przeciwszpiczakowymi.
Inhibitory deacetylazy histonowej (HDAC)
Zabijają one komórki poprzez zakłócanie działania specyficznych enzymów, osłabiając struktury genetyczne komórek nowotworowych.
Koniugaty przeciwciało-lek (ACD)
Przeciwciała, które są połączone specjalnym peptydem łączącym z lekiem przeciwnowotworowym lub środkiem terapeutycznym, pozwalają wyszukiwać komórki nowotworowe oraz do nich wnikać. Po wniknięciu do wnętrza tych komórek nowotworowych lek przeciwnowotworowy jest uwalniany i może zapobiegać ich wzrostowi, a także powodować śmierć tych komórek. Ponadto same przeciwciała mogą aktywować układ odpornościowy organizmu, aby dodatkowo pomóc w eliminowaniu komórek nowotworowych.
Selektywny inhibitor eksportu jądrowego (SINE)
Nadekspresja białka zwanego eksportyną 1 (XPO1) odgrywa ważną rolę, ułatwiając przeżycie komórek nowotworowych – stan taki jest również związany z gorszymi wynikami leczenia. Leki z grupy SINE blokują aktywność białka XPO1, co może zapobiegać wzrostowi komórek nowotworowych, a także może prowadzić do ich śmierci..
Standardowa chemioterapia
Leki te podaje się doustnie lub dożylnie (w formie kroplówki). Ich celem jest zabicie komórek nowotworowych. Kluczowym lekiem stosowanym w tym kontekście jest melfalan, który podaje się doustnie i jest na ogół stosunkowo dobrze tolerowany.9 Melfalan stosuje się również w ramach przeszczepu autologicznego, ale w tym kontekście lek ten jest podawany dożylnie w wysokiej dawce.10
Przeszczep allogeniczny11
W tym rodzaju przeszczepu komórki macierzyste pochodzą od innej osoby: zgodnego dawcy – zwykle brata lub siostry. Celem przeszczepów allogenicznych jest wykorzystanie układu odpornościowego dawcy do pomocy w walce ze szpiczakiem u pacjenta, jednak dowody na skuteczność tego typu leczenia są ograniczone.
Taki przeszczep wiąże się z pewnymi zagrożeniami. Najistotniejsze z nich to zakażenia lub niekorzystna reakcja tkanek organizmu na komórki przeszczepione od dawcy.
Przeszczepienie autologicznych komórek macierzystych 12
Jednym z problemów związanych z chemioterapią jest fakt, iż podawana w dużych dawkach niszczy komórki macierzyste w szpiku kostnym. Są to komórki, które następnie rozwijają się w krwinki i dlatego są niezbędne do utrzymania dobrego stanu zdrowia. Rozwiązaniem jest pobranie próbki komórek macierzystych od pacjenta przed podaniem chemioterapii wysokodawkowej, aby po jej zakończeniu można było je podać z powrotem. Ponieważ są to własne komórki pacjenta, które wracają do jego organizmu, taki przeszczep komórek macierzystych określa się jako „autologiczny”.
Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych
Na czym polega przestrzeganie zaleceń terapeutycznych?1314
Lekarz przepisał Ci leki, które mają na celu poprawę Twojego stanu zdrowia. Jeśli stosujesz leczenie zgodnie z zaleceniami lekarza, oznacza to, że „przestrzegasz zaleceń terapeutycznych”.
Na czym polega nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych?1415
Jeżeli nie przyjmujesz przepisanych leków, wówczas można powiedzieć że „nie przestrzegasz zaleceń terapeutycznych”. Oznacza to, że:
- Przyjmujesz nieprawidłową dawkę (np. pomijasz dawkę, bo zapomniałeś(-aś) o przyjęciu leku)
- Przyjmujesz lek o niewłaściwej porze
- Przerywasz leczenie z własnej inicjatywy
- Spożywasz pokarmy lub napoje, które wchodzą w interakcje z lekami
Dlaczego przestrzeganie zaleceń terapeutycznych jest tak ważne?
Pamiętaj, że jeśli nie będziesz przestrzegać zaleceń terapeutycznych:1416
- Lek będzie mniej skuteczny
- Wzrasta ryzyko działań niepożądanych
- Wzrasta ryzyko powikłań
Nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych może także:141617
- Utrudniać uzyskanie kontroli choroby
- Spowodować nasilenie się choroby
- Zwiększyć nasilenie objawów
- Prowadzić do hospitalizacji, której w innym przypadku można byłoby uniknąć
- Niekorzystnie wpływać na jakość życia i przewidywany czas przeżycia
Kontrole
Podczas leczenia , regularnie będą odbywały się wizyty kontrolne, podczas których możesz zgłosić wszystko, co Cię niepokoi.18 Nie wahaj się wspomnieć o wszelkich objawach, nawet jeśli wydaje Ci się, że są one nieistotne.
Przy zakończeniu leczenia,1819 Twój zespół medyczny ponownie oceni Twoje leczenie na podstawie:
- Poziomów nieprawidłowych białek we krwi i w moczu
- Analizy szpiku kostnego
- Badania kości metodą rezonansu magnetycznego, ewentualnie uzupełnionego badaniem PET i zdjęciami rentgenowskimi
Badania te pokażą, na ile pełna jest Twoja remisja. Im pełniejsza remisja, tym dłużej zwykle będzie się utrzymywać. Na podstawie wyników tych badań lekarz powie Ci, jak często będziesz musiał (-a) zgłaszać się na wizyty kontrolne.
Ważne jest, aby poza tymi zaplanowanymi wizytami skonsultować się z lekarzem w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów, zwłaszcza podwyższonej temperatury i bólu. Nie należy czekać do następnej wizyty.