Rak płuca
Kiedy doświadczasz uporczywego kaszlu, duszności lub bólu w klatce piersiowej, możesz pomyśleć o wielu schorzeniach płuc, zanim w ogóle weźmiesz pod uwagę raka płuca, co sprawia, że jest to choroba tak trudna do zdiagnozowania we wczesnym stadium. Rak płuca często pozostaje niewykryty przez zdecydowanie zbyt długi czas, mimo że jest jednym z najczęstszych i najpoważniejszych nowotworów i może mieć poważne konsekwencje fizyczne, psychologiczne i społeczne.
Rak płuca to jeden z najczęstszych typów nowotworów, zwłaszcza wśród osób palących. Palenie tytoniu jest najważniejszym pojedynczym czynnikiem ryzyka raka płuca. Ryzyko zachorowania na raka płuca jest 15 do 30 razy większe u osób długotrwale palących w porównaniu z osobami, które nigdy nie paliły.
Istnieją jednak również inne czynniki związane z ryzykiem raka płuc, w tym narażenie zawodowe na metale ciężkie, gazy i inne materiały, takie jak azbest, zanieczyszczenia powietrza, niektóre zabiegi medyczne, choroba nowotworowa w przeszłości, pewne choroby lub zaburzenia, a także czynniki genetyczne.
Rak może rozwinąć się w tchawicy, głównych drogach oddechowych lub płucach. Choroba pojawia się, gdy w jednym lub obu płucach dochodzi do nieprawidłowego wzrostu komórek, które mogą tworzyć guz i rozprzestrzeniać się do węzłów chłonnych lub innych narządów w organizmie.
Wyróżnia się dwa główne typy raka płuca:5
Drobnokomórkowy rak płuca (DRP) | Niedrobnokomórkowy rak płuca (NDRP) |
|---|---|
Drobnokomórkowy rak płuca (DRP) Rzadziej występująca (10–15% wszystkich przypadków raka płuca), ale bardziej agresywna postać, która szybko rośnie i rozprzestrzenia się.6 | Niedrobnokomórkowy rak płuca (NDRP) Najczęstsza postać (80–85% wszystkich przypadków raka płuca),6 ale mniej agresywna niż DRP.7 |
Jakie są objawy raka płuca?
We wczesnych stadiach raka płuca zwykle nie występują żadne objawy,8 co bardzo utrudnia samodzielne wykrycie choroby, gdy jest ona w początkowym stadium i jeszcze się nie rozprzestrzeniła. Jest to problematyczne, ponieważ wczesne rozpoznanie znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie nowotworu.8
Objawy9 raka płuca pojawiają się zwykle dopiero wówczas, gdy nowotwór jest już w stadium zaawansowanym:
- Uporczywy kaszel lub chrypka utrzymującej się przez trzy tygodnie lub dłużej10
- Zmiana charakteru kaszlu, który występuje od dawna11
- Odkrztuszanie krwi12
- Ból w klatce piersiowej lub ból barku, który nie ustępuje12
- Zakażenie w obrębie klatki piersiowej, które nie ustępuje, lub powtarzające się zakażenia w obrębie klatki piersiowej10
- Utrata apetytu i niewyjaśniony spadek masy ciała12
- Uczucie zmęczenia12
- Duszność12
Ponieważ objawy te można łatwo pomylić z innymi stanami, takimi jak zakażenie płuc, zwykłe przeziębienie lub długotrwałe skutki palenia tytoniu,13 należy zgłosić się do lekarza, gdy tylko wystąpi którykolwiek z tych objawów lub jakiekolwiek inne zmiany stanu zdrowia.
Nie istnieje jeden prosty test, który pozwoliłby określić, czy u pacjenta występuje rak płuca. Lekarz najpierw wykona badania diagnostyczne, które mogą obejmować zdjęcie rentgenowskie, tomografię komputerową (TK), badanie czynności płuc i badania krwi.14 Jeśli lekarz będzie podejrzewał raka płuca, konieczne będą dalsze badania w celu potwierdzenia tego rozpoznania – zwykle będzie to badanie próbki z biopsji płuca lub innych próbek, takich jak płyn pochodzący z płuc.14
Po ostatecznym zdiagnozowaniu raka płuca lekarze sprawdzą, czy doszło do rozsiewu nowotworu, wykonując badanie TK, pozytonową tomografię emisyjną (PET), rezonans magnetyczny (RM) lub scyntygrafię kości. Pomoże im to również określić stadium raka płuca w celu ustalenia rokowania.
Wyróżnia się następujące stadia raka płuca:15
Stadia I i II: wczesne stadia | Stadium III: miejscowo zaawansowany | Stadium IV: zaawansowany lub przerzutowy |
|---|---|---|
Stadia I i II: wczesne stadia Nowotwór jest niewielki i pozostaje w płucach. | Stadium III: miejscowo zaawansowany Nowotwór powiększył się i mógł rozprzestrzenić się do węzłów chłonnych i tkanek otaczających, ale nie do innych narządów. | Stadium IV: zaawansowany lub przerzutowy Nowotwór uległ rozsiewowi poza płuca, do innych obszarów ciała. |
Jak często występuje rak płuca?
Rak płuca jest jednym z najczęściej występujących nowotworów. Każdego roku chorobę tę rozpoznaje się u ponad 310 000 osób dorosłych w Europie.16 Tak jak w przypadku wielu nowotworów, jego przyczyna jest nieznana, jednak istnieje szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka płuca.17
Choć rak płuca może rozwinąć się także u osób niepalących, palenie tytoniu jest związane z ponad 80% przypadków.16 Szacuje się, że mniej niż 40% wszystkich przypadków to osoby aktualnie palące tytoń, 45% stanowią byli palacze, a 10% do 15% osób nigdy nie paliło.16
Inne czynniki ryzyka to:16
- Wiek: rak płuca występuje częściej u osób powyżej 65. roku życia
- Rak płuca w wywiadzie rodzinnym
- Zanieczyszczenie powietrza
- Narażenie na radon i azbest17
- Narażenie na inne czynniki rakotwórcze w miejscu pracy17
- Stan po radioterapii w obrębie płuc17
Leczenie i opieka
Podobnie jak w przypadku wszystkich nowotworów, nie znaleziono jeszcze prostego lekarstwa na raka płuca, choć trwają liczne badania, które dają nadzieję na pokonanie tej zmieniającej życie choroby.
Aby zaplanować jak najlepsze leczenie, zespół pracowników ochrony zdrowia będzie współpracować w celu określenia typu, wielkości i lokalizacji oraz stadium zaawansowania choroby nowotworowej, a także ogólnego stanu zdrowia pacjenta.18 Na podstawie tych informacji zostanie zaproponowany plan leczenia.
Najczęstsze opcje leczenia to:18
Operacja
Radioterapia
Chemioterapia
Immunoterapia
Terapie celowane
W drobnokomórkowym raku płuca często stosuje się chemioterapię, czasem w połączeniu z radioterapią, która może pomóc w przedłużeniu remisji i złagodzeniu objawów. Jeżeli nowotwór nie uległ rozsiewowi, wówczas można także rozważyć operację.18
Choć nie istnieje pewny sposób na uniknięcie raka płuca, ryzyko to można zmniejszyć, podejmując pewne działania. W przypadku osób niepalących należy w miarę możliwości unikać biernego wdychania dymu tytoniowego. Osobom palącym zdecydowanie zaleca się rzucenie palenia. Rzucenie palenia może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuca o około 40–70%19, nawet jeśli dana osoba paliła od wielu lat. Nawet zmniejszenie liczby wypalanych codziennie papierosów o 50% może istotnie zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuca.20 Jeśli potrzebujesz pomocy w rzucaniu palenia, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.
Zleć kontrolę poziomu radonu w swoim domu, zwłaszcza jeśli mieszkasz na obszarze, gdzie może on być podwyższony; musisz też stosować wszelkie niezbędne środki ostrożności, jeśli w pracy jesteś narażony(a) na działanie toksycznych substancji chemicznych. Porozmawiaj z lekarzem, aby uzyskać porady na temat tego, jak możesz się zabezpieczać.21
Wreszcie zrównoważona niskotłuszczowa, wysokobłonnikowa dieta z dużą ilością owoców, warzyw i produktów pełnoziarnistych, jak również regularna aktywność fizyczna, mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka rozwoju raka płuca, jak też innych typów chorób nowotworowych.22
Życie z rakiem płuca
Radzenie sobie ze złożonymi emocjami, takimi jak szok, niepokój, złość, niedowierzanie i odrzucenie po usłyszeniu diagnozy raka płuca, jest normalne. Rak płuca zmienia życie pacjentów niezależnie od stopnia zaawansowania i wyniku.
Rak płuca może zebrać żniwo zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Objawy raka płuca oraz skutki jego leczenia, takie jak uczucie zmęczenia, ból i duszność, mogą mieć istotny wpływ na codzienne życie. Możesz nie być w stanie wykonywać codziennych czynności, spotykać się z przyjaciółmi lub chodzić do pracy. To z kolei może przekładać się na Twój stan psychiczny. Pacjenci z chorobami nowotworowymi często wskazują utratę niezależności, zmiany stylu życia i w relacjach z innymi osobami, a także problemy z pracą i trudności finansowe jako przyczyny konsekwencji emocjonalnych i psychicznych. Uczucia smutku, samotności, a nawet depresji nie są więc rzadkością. 23
Należy otwarcie mówić o tym, jak się czujesz i jak rak płuca wpływa na Twoje życie. Porozmawiaj z przyjaciółmi i rodziną lub zwierz się swojemu lekarzowi, który może doradzić Ci w sprawie grup wsparcia dla pacjentów, wyszkolonych doradców i usług socjalnych.
Ważne jest też, aby nadal dbać o siebie. Dobrze się odżywiaj, pozostań aktywny(a), wysypiaj się i znajdź czas na rzeczy, które sprawiaj ą Ci przyjemność. Dokładniejsze poznanie choroby oraz możliwości jej leczenia może również pomóc zyskać poczucie kontroli, co z kolei może umożliwić Ci podejmowanie decyzji, które będą dla Ciebie właściwe.
Pytania do lekarza
Poniższa lista zawiera przykładowe pytania, które pomogą rozpocząć rozmowę z lekarzem. Można także zadać inne ważne pytania dotyczące objawów, stadium choroby oraz wywiadu medycznego, które nie zostały tu wymienione.
Jaki typ raka płuca u mnie występuje, jak jest on zaawansowany i czego mogę się spodziewać?
Jakie są możliwości leczenia? Ile mam czasu na podjęcie decyzji?
Jak długo będzie trwało leczenie?
Jakie są możliwe działania niepożądane?
Co się stanie, jeśli leczenie okaże się nieskuteczne?
Jak wpłynie to na moje codzienne życie?
Jakie objawy lub działania niepożądane należy od razu zgłaszać?
Czy obecnie trwają jakiekolwiek badania kliniczne, w których mogę wziąć udział?
Czy może Pan/Pani zasugerować specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego, do którego mogę się zgłosić, jeśli pojawią się uczucia przytłoczenia, przygnębienia lub niepokoju?
Czy mogę skontaktować się z grupami wsparcia dla pacjentów? Czy mogę liczyć na pomoc przy rzucaniu palenia?
Janssen i rak płuca
Dla nas rak płuca stanowi priorytet. Rozpoczęliśmy inicjatywę, która ma na celu znalezienie lepszych sposobów badań przesiewowych, zapobiegania rakowi płuca oraz jego wykrywania.24 Współpraca ma kluczowe znaczenie dla zmiany trajektorii tej choroby oraz zmiany życia tak wielu ludzi – dlatego stworzyliśmy na całym świecie sieci ze szpitalami, ośrodkami akademickimi i innymi współpracownikami. Jesteśmy również zdeterminowani, aby uczynić interwencje medyczne bardziej inteligentnymi, mniej inwazyjnymi i spersonalizowanymi poprzez innowacje cyfrowe, zmieniając standard opieki nad pacjentami.
Słowniczek
Bezobjawowy: niewykazujący żadnych objawów choroby.
Duszność: uczucie braku tchu.
Dysfagia: trudności lub ból przy przełykaniu.
Immunoterapia: grupa leków, które stymulują układ odpornościowy do wykrywania i niszczenia komórek nowotworowych.
Zapadalność: odsetek lub wskaźnik osób w populacji, u których w określonym czasie rozwija się dany stan chorobowy.
Chorobowość: odsetek osób w populacji, u których występuje dany stan w określonym czasie lub okresie.
Guzki w płucach: niewielkie nieprawidłowe obszary w płucach, które mogą mieć charakter nowotworowy lub nienowotworowy.
Remisja: zanik komórek nowotworowych i objawów.
Terapie celowane: leki zaprojektowane w celu spowolnienia wzrostu niedrobnokomórkowego raka płuca, odpowiednie tylko dla osób, u których występują określone białka w komórkach nowotworowych.
- Radon: naturalnie występujący gaz radioaktywny, który może powodować raka płuca. Nie ma on zapachu, koloru ani smaku i pochodzi z rozpadu radioaktywnego radu, który występuje w niewielkich ilościach w skałach i ziemi. Jest obecny wszędzie w powietrzu, zarówno w pomieszczeniach jak i na zewnątrz, ale może gromadzić się w większych stężeniach w zamkniętych i słabo wentylowanych pomieszczeniach, takich jak strychy, piwnice, szopy, kopalnie i jaskinie.25
